محمدباقر حیدری کاشانی

اسوه ها
تمام مقام های پیامبر رحمت، به جز رسالت و نبوت، برای مهدی موعود (عج) نیز ثابت و حتمی است که یکی از این مقامات، مقام اسوه و الگو بودن آن حضرت برای اهل ایمان است. خداوند پیامبر خود را چنین معرفی می کند:« همانا برای شما در سیره پیامبر خدا، اسوه و الگویی نیکوست؛ برای کسانی که به خداوند متعال و ورز بازپسین امیدوارند و خداوند را بسیار یاد می کنند».
امامت، استمرار نبوت و رسالت است و همانگونه که پیامبر رحمت اسوه و الگوی مؤمنان واقعی است، وجود ائمه اطهار (ع) و وجود امام زمان – روحی فداه – نیز اسوه و الگوی حسنه اهل ایمان است. در فرآیند تربیت مهدوی، امام زمان (عج) است، بلکه اسوه جامع و الگوی نهایی تربیت نیز هموست.


جامع ترین و کامل ترین الگوی تربیت
در نظام تربیتی مهدویت، اسوه و الگویی معرفی می شود که جامع ترین و تکامل یافته ترین اسوه ها و الگوها در طول تاریخ بشری است. همو که خلاصه پیامبران و امامان (ع) را یک جا به ارث برده و در وجود کامل خویش به ظهور رسانده است.
در این نظام تربیتی،سخن از اسوه و الگویی است که تکمیل کننده و به نهایت رساننده رسالت تربیتی تمام پیامبران و امامان معصوم (ع) است؛ همو که زنده کننده تمام آثار ظاهری و باطنی انبیاء و اولیا و به تجلی رساننده جمیع ویژگی های اخلاقی و معنوی ایشان است؛ همو که تمام زیباصفتان عالم، حتی پیامبران اولوالعزم الهی، هم عهد جامعیت و تمایمت اویند. 2 اسوه و الگویی جامع که زیبایی تمام زیباسیرتان عالم را در وجود نورانی خویش جمع کرده و خوبی تمام خوبان عالم را تنها و یک جا به ارث برده است:« میراث تمام پیامبران به وی منتهی می شود و آثار (ظاهری و معنوی) تمام برگزیدگان، نزد وی جمع گشته است».
اسوه و الگوی برتر در نظام تربیتی مهدوی، شخصیتی است که نه تنها تمام معجزات و کرامات ظاهری پیامبران و امامان (ع) را به همراه دارد، بلکه تمام آثار معنوی اخلاقی ایشان را نیز در وجود خویش جمع کرده و به تجلی کامل رسانده است و به زودی روزی فرا خواهد رسید که تمام آن معجزات و کرامات و تمام این آثار و صافت به ظهور و تجلی کامل خواهد رسید؛ همان روز فرخنده و مورد انتظاری که مهدی موعود ما از کنار خانه خدا به آوایی جهانی بانگ برآورد که :« ای جهانیان، هر که بخواهد آدم و شیث را بنگرد، منم آدم و شیث. هر که خواهان دیدار نوج و فرزندش سام است، من همان نوح و سامم. هرکه بخواهد ابراهیم و اسماعیل را نظاره کند، من همان ابراهیم و اسماعیلم. هر که طالب دیدار موسی و یوشع است،من همان موسی و یوشعم. هر که در تکاپوی وصال عیسی و شمعون است، عیسی و شمعون منم. هر که میخواهد محمد(ص) و امیرالمؤمنین (ع) رازیارت نماید، منم امان معصوم [ وجود همه پیامبران و امامان در وجود من خلاصه شده است]. پس دعوت مرا اجابت کنید، تا از آنچه پیامبران و امامان به شما فرموده و نفرموده اند، آگاهتان سازم.»
بدین سان، تمام فضایل اخلاقی و مکارم تربیتی پیامبران و امامان (ع) در وجود امام زمان (عج) تجلی یافته و آن حضرت میراث دار تمام انبیا و اوصیای طول تاریخ گشته است؛ به گونه ای که روز ظهور فرخنده ی آن حضرت، هنگام ظهور زیباترین و جامع ترین اسوه ها و نمادهای تربیتی و روز تجلی بهترین و کامل ترین تربیت ها در طول تاریخ بشری است.

ویژگی های نظام تربیتی مهدویت
نظام های تربیتی ارائه شده از جانب اندیشمندان تعلیم و تربیت، از دو جهت اساسی نقدپذیر است:
1.محدودیت و جزئی نگری: مانند آرمان « برخورداری از روح زیبایی» در عبارات افلاطون و یا آرمان « اجتماعی شدن» در آرای جان دیویی. این نظام تربیتی، از آنجا که تنها بر یک بعد ویژه از ابعاد انسانی تمرکز یافته و الگوهای کامل و جامعی ارایه نکرده اند، نظام هایی غیرجامع و یکسونگر در عرصه تربیت به شمار می روند.
2.کلی بودن و کلی گویی: مانند آرمان کلی سعادت که از جانب ارسطو و پیروان او عنوان گردیده است. ارزیابی میزان دستیابی متربی به این آرمان ها، به لحاظ کلیت آن، با دشواری ویژه ای همراه است. در میان تمام نظام های موجود تربیتی در جهان، تنها نظام تربیتی مهدویت است که از ویژگی بنیادیت «جامعیت» و «قابلیت دستیابی» در بالاترین حد ممکن برخوردار است:
الف) جامعیت و تمامیت
جامعیت ابعاد وجودی و شخصیتی اسوه ها و الگوهای معرفی شده در نظام تربیتی مهدوی ( دکترین تربیتی مهدویت) و تمامیت مکارم و ویژگی های اخلاقی ایشان می تواند تمام ابعاد وجودی متربیان را به کامل ترین وجه پوشش دهد، تمام نیازهای متنوع تربیتی ایشان را پاسخ گوید و نیاز الگوخواهی و اسوه پذیری انان را به زیباترین و کامل ترین صورت برآورده سازد. از این منظر، دکترین مهدویت به عنوان نظامی توانمند، جامع و قابل دستیابی در عرصه ی تربیت آحاد جوامع بشری معرفی می شود.
اسوه و الگوی ارایه شده در فرآیند تربیت مهدوی، کامل ترین اسوه و جامع ترین الگویی است که تمام منازل و مقامات انسانی را در نوردیده و به فتح تمام قله های رفیع مکارم و فضایل اخلاقی نایل گشته است؛ از این روست که میتوان گفت: دکترین تربیتی مهدویت در بالاترین حد جامعیت و تمامیت است.

ب) قابلیت دستیابی و اجرا
در نظام تربیتی مهدویت، با روشن شدن معنا و مفهوم تربیت که همان ایجاد زمینه ها و بسترهای مناسب تربیتی برای مهدوی شدن است و با شناخته شدن اسوه ها و الگوهای تربیت که همان ائمه ی اطهار (ع) و امام زمان (عج) می باشند و با شفاف گشتن غایت و نهایت تربیت که امام مهدی (عج) و مهدوی شدن است، می توان راهکارهای تربیتی نوین و قابل اجرایی را در مراحل مختلف تربیتی استخراج نمود و فراروی جامعه ی بشری گشود.
در دکترین تربیتی مهدویت، با استخراج و ارایه راهکارهای عملی در فرآیند تربیت مهدوی، شیوه های تربیتی کاملا اجرایی و قابل دستیابی را در عرصه تعلیم و تربیت می گشاییم؛ شیوه هایی که در مقام اجرا برای دوره ها و مراحل مختلف تربیتی، ارائه کننده ی برنامه هایی کاملا کاربردی و عملیاتی است.

منابع: سوره احزاب. الکافی جلد 2. مصباح الزائر،اعمال سرداب مقدس.  اثبات الهداة جلد3.