سیره معصومان (ع) در برقراری عدالت میان فرزندان

اشاره

یکی از اصول مهمی که در تربیت فرزندان اهمیت دارد، رعایت مساوات در برخورد با کودکان در همه حال است. سیره معصومان (ع) هم گواه همین مطلب است که در میان فرزندان مساوات را رعایت کرده و زمان که در میان اصحاب خلاف آن را مشاهده می کردند، فورا تذکر می دادند در روایتی از امام صادق (ع) آمده است:« عدل و انصاف در ذایقه مردم، شیرین تر و گواراتر از آبی است که آدم تشنه بنوشد. در اداره کارها گرچه کوچک باشد ،چیزی بهتر عدل نیست».

حکمت های عدالت

1)کودکان از آغاز زندگی با روح عدالت ورزی آشنا می شوند و زمینه را برای تأمین عدالت اجتماعی فراهم خواهد ساخت.

2)فرزندان در مقابل به والدین لطف و نیکی می کنند و حقوق آنها را رعایت خواهند کرد.

بدیهی است که رفتار عادلانه، به معنای برخورد مساوی و یکسان نیست؛ چه بسا رعایت عدالت ایجاب می نماید که پدر برای برخی از فرزندان خود، بر اساس میزان استعداد، بیماری و یا جهات دیگر هزینه بیشتری متحمل شود و این به معنای بی عدالتی نیست، ولی باید دیگر فرزندان را نسبت به اقدام خود توجیه کند .نکته دیگر اینکه رعایت مساوات میان فرزندان در هر شرایطی معنای خاصی دارد؛ محبت و بازی با کودک دوساله یک معنای بی عدالتی نیست، ولی باید دیگر فرزندان را نسبت به اقدام توجیه کند. نکته دیگر اینکه رعایت مساوات میان فرزندان در هر شرایطی معنای خاصی دارد؛ محبت و بازی با کودک دو ساله یک معنایی دارد و محبت و بازی با فرزند ده ساله معنای دیگری. مهم این است که به همه آنها در هر شرایط مثل هم عمل شود و پدر و مادر با اندیشه و تدبیر کامل، رفتار عادلانه را انتخاب کنند که فرزندانشان احساس تبعیض ننمایند. عدالت در خرید لباس، عدالت در تشویق کردن، عدالت در تقسیم غذا، عدالت در تکریم کردن، عدالت در تقسیم کارهای منزل، عدالت پول توجیبی، عدالت در نگاه کردن، عدالت در بازی با فرزندان، عدالت در تقسیم دارایی ها، عدالت در خرید هدیه، عدالت در بازی با فرزندان، عدالت در تقسیم دارایی ها ، عدالت در خرید هدیه، عدالت در تربیت کودکان، عدالت در تشکر کردن ها، عدالت در برآوردن نیازها، عدالتدر گذشت از لغزش ها و عدالت در سرزنش، از ابعاد گوناگون عدالت ورزی خبر می دهند:

عدالت در گرامی داشتن فرزندان:

 پیامبر اکرم (ص) روزی در حال سخن گفتن با یاران خود بود و در این حال پسربچه ای وارد ملس شد و به طرف پدر خویش که در جمعیت بود رفت. پدر دستی بر سر او کشید و او را بر زانوی راست خود نهاد. اندکی بعد دخترش وارد مجلس شد ونزد پدر رفت. پدر دستی بر سر او کشید و او را در کنار خویش بر زمین نشاند. پیامبر(ص) که برخورد دوگانه پدر را مشاهده کرد، فرمود: چرا دخترت را بر زانوی دیگر خود ننشاندی؟ پدر او را بر زانوی خود نشاند. در این هنگام پیامبر(ص) فرمودند:« اکنون عدالت را رعایت کردی.»

عدالت در ابراز محبت:

یکی از روحانیانی که در درس آیت الله بهجت(ره) حاضر می شد، تعریف میکند: « یک شب دختر کوچکم را نوازش کردم و بوسیدم و دختر بزرگم را که در خواب بود، نبوسیدم. در همان حال، لحظه ای در دلم خطور کرد که مبادا بیدار باشد و بخاطر ایکه او را نوازش نکرده ام، ناراحت شود. اعتنایی نکردم. صبح اول وقت که خدمت آقا رسیدم، دقیقا بعد از سلام، خطاب به بنده گفتند: ان شاء الله که تسویه بین اولاد را رعایت می کنید؟!»

در روایتی از امام صادق(ع) چنین آمده است: رسول خدا(ص) مردی را دید که دارای دو کودک بود و یکی از آنان را درحضور دیگری بوسید و آن دیگری را رها کرد، حضرت به عنوان اعتراض فرمودند: پس چرا آن یک را نبوسیدی و با آنان یک نواخت رفتار ننمودی؟!

عدالت در هدیه دادن:

ابن عباس نقل می کند که پیامبر(ص) فرمودند: در هدیه دادن، بین فرزندان مساوات را رعایت کنید.  نیز آن حضرت در سخنی دیگر می فرماید: میان فرزندانتان در بخشیدن عدالت ورزید، همان گونه که دوست دارید فرزندان شما در نیکی کردن و ملاطفت میان شما عدالت ورزند.

عدالت در بازی کردن:

سیره معصومان(ع) بر این بود که با همه کودکان بدون فرق گذاشتن بین آنها بازی می کردند. جابر می گوید: نزد پیامبر(ص) رفتم. حضرت، حسن و حسین(ع) را بر پشت خود سوار کرده بود و چهار دست و پا راه می رفت و می گفت: شتر شما چه شتر خوبی است و شما چه سواران خوبی هستید.

فرق نگذاشتن بین دختر و پسر:

در زندگی معصومان (ع) نمونه های فراوانی داریم که بین دختر و پسر هیچ فرقی نمی گذاشتند؛ چرا که همه فرزندان امانت های الهی هستند که خداوند سرپرستی و تربیت آنها را به ما سپرده است. در روایتی آمده که امام صادق(ع) می فرمایند: پسران نعمت اند و دختران نیکی ( یعنی دخترداری نوعی عبادت و کار نیک محسوب می شود) و خداوند از نعمت ها سؤال می کند و بر نیکی ها پاداش می دهد.

تقسیم مهربانی و دعا کردن:

وقتی پیامبر خدا (ص) مکه را فتح کردند، اهل مکه با کودکان شان نزد ایشان می آمدند و حضرت بر سر همه آنها دست می کشید و بر آنان دعا می کردند.

اکبر شعبانی